Wat maakt trappistenbieren speciaal?

op
Categorieën: Algemene weetjes, Bierpakket in de kijker, In de kijker

Niet iedereen kan een bier brouwen dat de stempel van trappist kan krijgen. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt is een trappistenbier geen biersoort, zoals een blond of bruin bier, maar is het genoemd naar de herkomst ervan. Het onderscheid zit hem in het brouwproces en niet in de ingrediënten.

Geschiedenis van de trappist

Ondanks dat het eerste trappistenbier in België gebrouwen werd, vind het zijn echte oorsprong in Frankrijk. Trappisten of de officiële naam ‘cisterciënzers’ zijn monniken die behoren tot de Cisterciënzerorde van de Strikte Observantie. Deze kloosterorde werd in 1098 opgericht in de abdij van Cîteaux in Bourgondië, Frankrijk. De naam trappist is in de loop der eeuwen in de volksmond ontstaan naar aanleiding van de hervorming van de orde binnen de Franse Abdij Notre Dame de la Grande Trappe. Aan deze abdij hebben de trappisten ook hun naam te danken.

Het oudste document ooit teruggevonden over het brouwen van bier in kloosters gaat terug tot de jaren 820, in de abdij van Sankt Gallen in Zwitserland. Al gauw werd het brouwen van bier zo populair dat tegen het einde van de middeleeuwen iedere abdij zijn eigen brouwerij bezat. In 1796 kwam hier echter een einde aan door de Franse Revolutie. De Fransen namen kerkelijke bezittingen in beslag, kloosters werden gesloten, afgebroken of verkocht. De trappisten monniken werden gedwongen te vluchten en raakten verspreid over heel Europa en verder. Als we het de dag van vandaag dus over trappistenbier hebben, gaat het enkel over bier gebrouwen door trappisten binnen de abdij, na de periode van 1796. Daarom dat het allereerste trappistenbier ooit, namelijk Westmalle, pas gebrouwen werd vanaf 1934. Westmalle droeg als eerste de naam tripel en wordt ook wel eens “de moeder van alle tripels” of “de oertripel” genoemd. Ze werden echter al gauw gevolgd door andere brouwerijen.

Aan welke regels moet een trappistenbier voldoen?

Om ervoor te zorgen dat niet iedereen zijn bier ging verkopen als een trappist, werd in 1997 de Internationale Vereniging Trappist opgericht. Volgens deze private associatie moet een trappistenbier aan minimum 3 regels voldoen om het (vijf jaar geldende) logo ‘Authentic Trappist Product’ te krijgen.

  1. Een trappistenbier moet gebrouwen worden binnen de muren of in de onmiddellijke nabijheid van een Cisterciënzer abdij. Een trappist is zo ineens ook een abdijbier.
  2. Het bier moet gebrouwen worden onder toezicht van de monniken of monialen.
  3. De opbrengsten van trappistenproducten (ook kaas, wijn, brood, honing, etc.) moeten worden gebruikt voor het levensonderhoud van de monniken en voor het onderhoud van het klooster. Wat overblijft, gaat naar mensen in nood of wordt aan goede doelen besteed. Zo steunen ze ontwikkelingsprojecten in binnen- en buitenland. Het mag dus nooit gebruikt worden als winstgevende activiteit.

Welke trappistenbieren bestaan er?

Er zijn maar tien merken ter wereld die de naam authentieke trappist mogen dragen, waaronder er maar liefst 5 in België gebrouwen worden:

Spencer (VS) (Wordt niet meer geproduceerd sinds 2022)

Wel een trappistenbier maar geen stempel

Bieren die voorlopig nog niet het label van “Authentic Trappist Product” opgespeld krijgen zijn:

  • Mont des Cats: Gebrouwen door de Abdij Notre-Dame de Scourmont in Chimay en niet binnen de muren van de abdij zelf.
  • Cardeña Tripel: Sinds 2014 lid van de Internationale Vereniging Trappist. Gebrouwen door Fabrica de Cervezas MarPal in Madrid. Binnen de abdij wordt wel gewerkt aan een kleine brouwerij dus we hopen binnenkort weer een nieuw erkend trappistenbier te mogen ontvangen.
  • Fluitter: De Abtei Mariawald bracht sinds kort het bier Fluitter uit, gebrouwen door Bitburger-brouwerij in Bitburg. Tot 1960 werd in de abdij zelf bier gebrouwen.

Sint-Bernardus valt buiten de categorie. Oorspronkelijk brouwden ze samen met de Abdij van West-Vleteren (toen nog Sixtus genaamd), maar in 1992 kwam er echter een einde aan de overeenkomst. De Trappistenbrouwerijen hadden beslist de kwalificatie “Authentic Trappist Beer” enkel nog toe te kennen aan bieren gebrouwen binnen de muren van de abdij.

Ook Achel valt sinds januari 2022 buiten de categorie. Achel werd gebrouwen door Achelse Kluis – Sint-Benedictusabdij en had tot 2021 wel het ATP label, maar verloor het label door het wegvallen van de laatste monniken. Doordat de Sint-Benedictusabdij onder de trappistenabdij van Westmalle viel, mocht Achel wel nog een trappist genoemd worden. Tot januari 2023, toen werd de abdij overgekocht door ondernemer Jan Tormans.